رطوبت بالا برای یک تراریوم کارآمد اساسی است. رطوبت، لازمه‌ی تشکیل محیط استوایی است که اجازه پرورش گیاهان مختلف را در تراریوم میدهد اما فاکتوری بسیار بی‌ثبات است. با تغییر آب و هوا سریعا تغییر میکند و شرایط برای رشد گیاهان را مشکل میکند.
رطوبت به عوامل زیادی بستگی دارد و حفظ تعادل آن در فصول مختلف دشوار است. در این مقاله بست‌ماس قصد دارد همه چیزهایی که باید در مورد رطوبت بدانید و نحوه افزایش آن در مدت زمان کوتاه را یادآور شویم.
محتوای جدول
رطوبت تراریوم چیست؟
رطوبت واژه‌ای است که برای توصیف بخار آب موجود در هوا استفاده می‌شود و با یک عدد بیان می‌گردد که روش‌های مختلفی برای ادازه‌گیری آن وجود دارد. در اینجا ما قصد داریم ترفندها و ابزارهایی که برای اندازه‌گیری رطوبت در حدی که برای تراریوم نیاز است را ارائه دهیم.
با تغییر دما، مقدار بخار آبی که هوا می‌تواند در خود نگه دارد نیز تغییر میکند. بیشتر گیاهان تراریوم به دنبال رطوبت نسبی بالای ۵۰ درصد هستند. اگر گرمای کافی داشته باشید، دستیابی به این کار در تراریوم خیلی سخت نیست و با توجه به اینکه گیاهان گرمسیری معمولا به دمای نسبتا بالایی نیاز دارند پس عملا با فراهم نمودن دما، رطوبت برقرار می‌شود.
بنابراین با درک اینکه چگونه رطوبت نسبی تحت تاثیر عوامل مختلف قرار می‌گیرد می‌توانیم از آن برای کنترل رطوبت در تراریوم استفاده کنیم. هر دو تراریوم باز و بسته باید مرطوب نگه داشته شوند. بنابراین پرورش دهندگان باید بدانند که چگونه تراریوم را مرطوب نگه دارند.
»»» تراریوم چیست؟ «««
نحوه بررسی رطوبت در تراریوم
وقتی نوبت به بررسی سطوح رطوبت در تراریوم می‌رسد، سریع‌‌ترین راه این است که به سادگی میزان تراکم را روی شیشه مشاهده کنید. اگر آب در حال متراکم شدن باشد می‌توانید در نظر بگیرید هوا نزدیک به نقطه اشباع خود است.
نکته: باید عوامل اضافی که موجب ایجاد بخارات روی شیشه می‌شود را هم در نظر گرفت از جمله سطح شیشه‌ای خنک‌تر که باعث تراکم بیشتری می‌شود. برای دستیابی به ارقام دقیق‌تر بهتر است از یک رطوبت سنج استفاده کنید.
»»» نگهداری تراریوم «««
چگونه رطوبت را در تراریوم افزایش دهیم؟
هنگامی که در مورد راه‌های مرطوب کردن تراریوم صحبت می‌کنیم می‌توانیم آنها را در دو دسته‌ی جداگانه قرار دهیم.
دسته‌ی اول: فرآیندهایی که می‌توانند در اشباع هوا کمک کنند.
دسته‌ی دوم: فرآیندهایی که می‌توانند رطوبت نسبی بالقوه را افزایش دهند.
اینکه کدام مناسب شماست به شرایط خانه و تراریوم بستگی دارد. به عنوان مثال اگر دمای خانه شما معمولا گرم و بسیار تنظیم شده است، احتمالا فقط برای اشباع بیشتر هوا به کمک نیاز دارید. زیرا ظرفیت هوا برای نگهداری رطوبت بالاست. این در حالی است که اگر دما در تراریوم بسته کم باشد برای افزایش آستانه اشباع رطوبت به کمک نیاز خواهید داشت.
راهکار اول؛ افزایش رطوبت با افزایش حرارت در فصول سرد
هوای گرم‌تر می‌تواند رطوبت بیشتری را در خود نگه دارد. بنابراین منطقی است که واضح‌ترین راه برای افزایش رطوبت، گرم کردن هواست. این راهکار در واقع دو برابر عمل میکند، زیرا گرمای اضافی باعث می‌شود آب راحت‌تر تبخیر شود.
راه‌های زیادی برای افزایش دمای داخل تراریوم وجود دارد.
۱. متعادل‌‌ترین راه این است که به سادگی گرمایش مرکزی را بالا ببرید. گرم کردن تراریوم و اتاقی که در آن قرار دارید، با یکسان کردن دما در سراسر شیشه، سطح تراکم را متعادل میکند.
۲. تراریوم را به نقطه‌ای روشن‌تر (اما دور از نور مستقیم خورشید) ببرید تا بیشتر اشعه‌های خورشید را جذب کند.
۳. تراریوم را روی تشک گرمایش گیاه قرار دهید. این راه‌حل بیشتر در ماه‌های زمستان کاربرد دارد و به ویژه اگر یک لایه زهکشی داشته باشید که کمی آب را در پایین نگه دارد، این روش خوب عمل میکند.
راهکار دوم؛ افزایش رطوبت با آب
اگر شرایط دمایی مناسب باشد، وجود آب اضافی در سیستم به فرآیند تبخیر کمک میکند اما نمی‌تواند رطوبت را فراتر از آنچه شرایط اجازه میدهد افزایش دهد. همانطور که گفته شد وجود یک لایه زهکشی در پایین تراریوم کمک زیادی میکند و از پوسیدگی ریشه جلوگیری میکند.
نکته‌ی مهم این است که لایه زهکشی عمیق‌تر موثرتر از لایه زهکشی کم عمق در تبخیر آب نیست. آب فقط از سطح تبخیر می‌شود، بنابراین ظروف پهن‌تر با سطح بیشتر در معرض هوا بیشتر تبخیر می‌شوند اما آب موجود در عمق کمتر تبخیر می‌شود.
راهکار سوم؛ افزایش رطوبت با استفاده از بستر مناسب
بسترهای تراریوم با پتانسیل بالا برای نگهداری آب می‌تواند رطوبت محیط را در جایی که گرمای کافی وجود داشته باشد، افزایش دهند. به عنوان مثال خزه اسفاگنوم دارای ظرفیت بسیار خوبی برای نگهداری رطوبت هستند و می‌توانند به صورت یکنواخت آن را در هوا آزاد کند.
استفاده از بستر مناسب آب بیشتری را بدون غرقاب شدن گیاهان در خود نگه می‌دارد. وقتی نوبت به رشد گیاهان استوایی در تراریوم می‌رسد مطمئنا از بستری که رطوبت را به خوبی حفظ میکند سود خواهید برد.
راهکار چهارم؛ افزایش رطوبت با افزودن گیاهان بیشتر
گیاهان نقش کلیدی در این چرخه دارند.
گیاهان بیشتر = تعرق بیشتر = تبخیر بیشتر آب
اگر رطوبت را سوخت تراریوم در نظر بگیریم، گیاهان موتور این سوخت هستند. بنابراین هرچه تراریوم گیاهان بیشتری داشته باشد، حفظ سطح رطوبت بالا که برای گیاهان گرمسیری ضروری است آسان‌تر است.
اگر برای پر کردن تراریوم با گیاهان به کمک نیاز دارید، راهنمای انتخاب گیاهان مناسب تراریوم را بخوانید.
»»» راهنمای انتخاب گیاهان مناسب تراریوم «««
»»» گیاهان تراریومی (محیط مرطوب) «««
خزه‌های تراریومی به دلیل اینکه سطح و تراکم زیادی دارد، برای افزایش میزان زیست توده گیاهی در تراریوم بدون اینکه نیاز باشد تراریوم را با گیاهان دیگر پر کنیم گزینهی مناسبی هستند.
یکی از دلایلی که باعث می‌شود نگهداری از تراریومهای خزه‌ای بسیار راحت باشد همین امر است. آیا دلایل بیشتری برای نگهداری خزه می‌خواهید؟!
»»» خزه‌های تراریومی (محیط مرطوب) «««
راهکار پنجم؛ افزایش رطوبت با استفاده از یک سیستم مه‌پاش
یک راه مصنوعی برای افزایش رطوبت تراریوم، استفاده از سیستم مه‌پاش است.
»»» خرید دستگاه مه ساز «««
این مکانیسم به صورت دوره‌ای آب را از یک مخزن خارجی به داخل تراریوم می‌پاشد. در تراریومهای تهویه‌دار بزرگ، که امکان از بین رفتن رطوبت بالاست، بسیار مفید است. اما اگر تراریوم کوچک یا مهر و مو شده باشد به سرعت اشباع می‌شود.
چگونه رطوبت را در تراریوم کاهش دهیم؟
این مشکل چندان رایج نیست. اما ممکن است در تراریومهای معتدل‌تر که پر از گیاهانی است که رطوبت بالا را دوست ندارند رخ دهد که راه‌‌هایی برای کاهش آن وجود دارد. برخی از این روش‌ها برعکس پیشنهادات بالا هستند اما یک روش اضافی دیگر وجود دارد که عبارت است از:
کاهش رطوبت با افزایش تهویه
باز کردن تراریوم به صورت دوره‌ای یا به صورت دائم (بسته به نوع گیاه) باعث خروج بخار آب می‌شود و از تجمع رطوبت جلوگیری میکند.
کاهش رطوبت با خنک کردن تراریوم
خنک کردن باعث می‌شود ظرفیت هوا برای نگهداری آب کاهش یابد و همزمان میزان تبخیر هم کاهش یابد.
کاهش رطوبت با استفاده از بستر بزرگتر
هرچه بستر بزرگتر باشد، آب کمتری در خود نگه می‌دارد و سیستم بهتر حفظ می‌شود.
پرسش‌های متداول پیرامون افزایش رطوبت برای تراریوم
در حال حاضر بهترین روش اطمینان از جریان هوای سالم در مخزن و حفظ رطوبت در محدوده ۶۰ تا ۸۰ درصد است.
اگر قطرات آب روی شیشه تراریوم شما ایجاد شود، احتمالا رطوبت زیادی در داخل آن وجود دارد. برای متعادل کردن رطوبت، تراریوم را به مدت ۱۲ ساعت باز بگذارید و صبح دوباره آن را ببندید.
در داخل تراریوم، چرخه آب در حال انجام است و اگر سطح آب درست باشد مه باید در تراریوم ایجاد شود. اگر در داخل تراریوم، مه ایجاد نشد، روزی دو قاشق غذاخوری آب اضافه کنید.
گیاهان به عنوان عضوی از مسیر فتوسنتز و تنفس، در این مسیر بخاراتی آزاد می‌کنند که باعث افزایش رطوبت هوای اطراف آن می‌شود. گیاهان ۹۷ درصد آبی را که جذب می‌کنند آزاد می‌کنند. با قرار دادن چندین گیاه در کنار هم، رطوبت تراریوم را افزایش دهید.
استفاده از خزه که سطح بیشتری را هم اشغال میکند برای افزایش سطح رطوبت تراریوم، گزینهی مناسبی است. یکی از آنها، خزهی اسفاگنوم است که رطوبت را نگه داشته و از خشک شدن سریع خاک جلوگیری میکند.
