دیوارهای سبز که به عنوان دیوارهای گیاهی، دیوارهای زنده یا نیز باغ‌های عمودی شناخته می‌شوند در سال‌های اخیر روند رو به رشدی داشته‌اند. گنجاندن طبیعت در محیط شهری نه تنها جذاب‌تر به نظر می‌رسد، بلکه مزایا و اهداف دیگری نیز دارد. چه در داخل خانه یا خارج از منزل، چه به صورت مستقل و چه به صورت دیواری، تقریباً برای هر شرایطی یک دیوار سبز مناسب وجود دارد. اما دیوارهای سبز دقیقاً چگونه ساخته می‌شوند و چگونه می‌توان بین انواع مختلف دیوار سبز تفاوت قائل شد؟
دیوار سبز (Green Wall) چیست؟
دیوارهای سبز، سازه‌های عمودی هستند که انواع مختلفی از گیاهان به آنها متصل شده است. در سیستم های گذشته، سبزه‌ها اغلب در محیط رشد متشکل از خاک، سنگ یا آب کاشته می‌شوند. از آنجایی که دیوارها دارای گیاهان زنده هستند، باید مجهز به سیستمهای آبیاری داخلی نیز باشند.
دیوارهای سبز با گیاهان بالا رونده متفاوت هستند. در دیوارهای سبز، محیط رشد روی سطح یا ساختار دیوار است، در حالی که گیاهان بالا رونده ریشه در زمین دارند. علاوه بر این، بالا رونده‌ها به زمان طولانی برای رشد نیاز دارند تا کل دیوار را بپوشاند، در حالی که دیوارهای سبز اغلب دوران رشد خود را سپری کرده‌اند.
طراحی یک دیوار زنده معمولاً محدود به اندازه است. اگرچه نگهداری مدل‌های عریض راحت‌تر از مدل‌های بلند است، طراحی و ساخت کلی بین محصولات با تناسب متفاوت چندان متفاوت نیست. دیوارهای زنده ساخته شده از ماژول‌های فلزی یا پلاستیکی معمولاً مستطیل شکل هستند. در دیوارهای سبز فعال، ویژگیهای گردش هوا در اولویت هستند، بنابراین اکثر طرح‌ها به ماژول‌های جامد محدود می‌شوند. بیشتر دیوارهای سبز رنگ داخلی به صورت دیواری نصب می‌شوند، اگرچه مدل های ایستاده و دو طرفه نیز غیر معمول نیستند.
انواع دیوار سبز
بین استفاده از دیوار سبز در فضاهای داخلی و خارجی، اندازه‌ها و مدل‌ها و موارد بسیار دیگر، تفاوت زیادی وجود است. علاوه بر این، طراحی و تولید انواع دیوارهای سبز به طور مداوم در حال توسعه است و گزینه‌های بیشتری را برای اهداف مختلف ارائه می‌دهد.
حال سوالی که پیش می‌آید این است که می‌خواهید این دیوار های سبز را کجا استفاده کنید! در داخل یا خارج از منزل؟ همان طور که می‌دانید دیوارهای سبز در فضای باز و داخلی برای مصارف مختلف و در محیط های مختلف استفاده میشود. بسته به مناسب ترین راه حل برای هر فضا، می توان آنها را از طیف وسیعی از مواد و گیاهان ساخت. دیوارهای سبز در فضای باز در درجه اول عناصر بصری هستند. اگرچه آنها همچنین می‌توانند مقرون به صرفه باشند زیرا دمای کلی را کاهش می‌دهند، آب باران را جذب می‌کنند یا ساختمان‌ها را عایق می‌کنند، اما بیشتر برای وارد کردن فضای سبز به مناظر شهری استفاده می‌شوند. ساخت این دیوارهای زنده از نظر اقلیمی دارای محدودیت‌هایی است، زیرا آنها باید شرایط اطراف خود را تحمل کنند که گاهی ممکن است به سازه و گیاهان دیوار آسیب برساند. با این حال، دیوارهای سبز داخلی محدودیت‌های بیشتری از نظر اندازه دارند، زیرا باید با فضایی که در آن قرار دارند متناسب باشند. به دلیل محدودیت‌های گفته شده، نگهداری از آنها اغلب آسان‌تر است.
در ادامه‌‌ی مطلب قصد داریم به بررسی انواع دیوار سبز و مقایسه تفاوت آنها در ظاهر، پوشش گیاهی و نحوه‌ی اجرا بپردازیم.
دیوار سبز مستقیم
این نوع دیوار سبز مستقیم روی دیوار تعبیه میشود و گیاهان روی آن رشد می‌کنند.
دیوار سبز غیرمستقیم
این نوع دیوار سبز با استفاده از یک سازه نگهدارنده به دیوار متصل میشود که متشکل از دیوار سبز مدولار، کابلی، شبکه‌ای، نمد پلیمری و هیدروپونیک است.
انواع دیوار سبز بر اساس نوع پوشش
دیوار سبز با پوشش نرم
این نوع دیوارهای سبز دارای سیستم‌‌هایی مانند قفسه یا کیسه برای نگهداری گیاه هستند. تعویض خاک برای این سیستم‌ها چنانچه در مکانهای بیرونی قرار داشته باشند، حداقل سالی یکبار و اگر در مکانهای داخلی و سرپوشیده قرار داشته باشند، تقریبا دو بار در سال است. مناطق دارای ترافیک بالا و مکانهای شلوغ، مناطقی که در معرض باران یا باد شدید قرار دارند و مناطق دارای ارتفاع حدودا ۲/۵ متری، مکانهای مناسبی برای نگهداری این دیوارهای سبز نیستند.
دیوار سبز با پوشش حصیری
برخی از سیستمهای دیوار سبز از الیاف یا حصیر ساخته شده‌اند. پوشش حصیری نسبتا نازک و در چندین لایه ساخته می‌شوند. این سیستم‌ها بیشتر در قسمتهای داخلی ساختمان استفاده می‌شوند و بهترین سیستم برای نگهداری گیاهان با رشد و رویش کم به حساب می‌آیند. این نوع دیوارهای سبز اغلب به آبیاری مداوم نیاز دارند.
دیوار سبز با پوشش سازه‌ای
این نوع پوشش را می‌توان در اندازه‌ها، شکل‌‌ها و ضخامت‌‌های مختلف ساخت. مزیت استفاده از این پوشش این است که ماندگاری و دوام بالایی دارند و نگهداری و جابجایی آنها قابل کنترل‌تر است. اگرچه هزینه نصب بالایی دارند اما هزینه نگهداری آنها به مراتب کمتر است.
انواع دیوار سبز بر اساس سیستم اجرایی
دیوار سبز مدولار
انواعی از دیوارهای سبز هستند که روی داربست‌های فلزی سبک که عموما از جنس استیل گالوانیزه‌اند بنا می‌شوند. جنس فلز به کار برده شده در این مدل دیوار سبز به اندازه‌ای محکم است که بشود آن را مانند پلی بین قسمتهای مختلف ساختمان استفاده کرد.
دیوار سبز کابلی
نوع دیگری از دیوارهای سبز هستند که برای پرورش و نگهداری گیاهان رونده و پر شاخ و برگ استفاده میشود. دیوارهای سبز کابلی شبکههایی هستند که توپی‌هایی از جنس فولاد ضد زنگ دارند.
دیوار سبز شبکه‌ای
سیستمهای شبکه‌ای در واقع ساختارهای توری مانندی هستند که نسبت به دیوار سبز کابلی، از انعطاف‌پذیری بیشتری برخوردارند. از این رو می‌توان آنها را در طرح‌های متنوع‌تری بکار برد. گیاهانی که رشد آهسته‌تری دارند غالبا برای قرارگیری روی این دیوارها مناسب‌ترند. این گیاهان بالارونده عموما روی شبکههایی از جنس فولاد قرار می‌گیرند.
دیوار نمد پلیمری
ساختاری است که در آن یک پارچه نمدی پلیمری با زهکشی درست و اصولی روی یک سطح عمودی قرار می‌گیرد و گیاهان زنده در آن کاشته می‌شوند. گیاه در غلاف‌‌های گلدانی شکل این ساختار و روبه بالا کاشته میشود. در بین همه‌ی سیستمهای دیوار سبز، این سیستم جدیدتر از سیستمهای قبلی است. از جمله مزایای این سیستم نسبت به سایر دیوارهای سبز می‌توان به ساختار سبک، تغییر و تعویض آسان گیاه، امکان تهویه مطلوب برای گیاه، سیستم زهکشی قوی و تنوع بیشتر در گیاهان به دلیل آزادی بیشتر در انتخاب گیاهان مختلف اشاره کرد.
دیوار سبز هیدروپونیک
در این سیستم، دیوار سبز عموما بر پایه‌ی آب بنا میشود و خاکی وجود ندارد. به عبارت دیگر آب باید تمام مواد مغذی این دیوار زنده را تامین کند. دیوارهای سبز هیدروپونیک به امکاناتی مجهزند که به طور هوشمند به گیاهان تزریق می‌کنند.
دیوار سبز تثبیت شده
نوعی دیوار سبز است که در آن از طیف گوناگونی از خزه‌های تثبیت شده و گیاهان تثبیت شده برای ساخت دیوار استفاده می‌کنند. ماس وال (دیوار خزهای) نوعی دیوار سبز با متریال طبیعی در طرح‌ها و رنگ‌های گوناگون است که نصب آن نیاز به هیچگونه زیرسازی هم ندارد. خوبی این نوع دیوار سبز این است که فرآیند اجرای آن زمان‌بر نیست. بدون نیاز به هیچگونه رسیدگی و آبیاری سالها به شادابی و سبزی روز اول، باقی می ماند.
دیوار سبز هوشمند چیست؟
دیوارهای سبز هوشمند و فعال اغلب شبیه به دیوارهای سبز معمولی به نظر می‌رسند، اما به دلیل استفاده از هوش مصنوعی و فناوری، اهداف بیشتری دارند. ویژگیهای یک دیوار زنده هوشمند را می توان خودکار و نظارتگر کرد و جلوه‌ها را افزایش داد.
علاوه بر مزایای بصری و بیوفیلیک همه دیوارهای سبز، دیوارهای سبز هوشمند و فعال می توانند به لطف ترکیبی از گردش هوای پیشرفته، محیط رشد تخصصی و فناوری، تصفیه و رطوبت طبیعی هوا را داشته باشند.
دیوارهای سبز هوشمند و فعال فقط در داخل خانه مورد استفاده قرار می گیرند زیرا راندمان تصفیه هوا آنقدر قوی نیست که بتواند بر فضاهای بیرونی تأثیر بگذارد. علاوه بر این، گیاهان استفاده شده در این دیوارهای سبز، مناطق گرمسیری هستند و در بیشتر شرایط دنیای بیرون وقتی از زیستگاه طبیعی خود حذف شوند، زنده نمی‌مانند.
کارکردها و مزایای استفاده از دیوار سبز
داشتن دیوارهای سبزی که فضا را زنده میکند مزایای زیادی می‌تواند داشته باشد. اول از همه، نمی‌توان مزایای بصری دیوار زنده را نادیده گرفت. قطعا چشم نوازی می‌تواند تأثیر زیادی در تزئین یک محیط شهری ساخته شده از بتن و آجر بگذارد، بنابراین جایگزین‌هایی برای کشاورزی شهری، باغبانی و دکوراسیون داخلی ارائه می‌کنند.
ویژگیهای سازگار با محیط
قرارگیری نماها و دیوارهای سبز در فضای باز به لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه هم هست. زیرا گیاهان دمای کلی ساختمان ها را هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب کاهش می‌دهند. علاوه‌بر این فرآیند تعرق گیاهان نیز به خنک‌تر شدن فضای داخلی هم کمک میکند. بنابراین به عنوان یک راه حل مقرون به صرفه برای کاهش مصرف انرژی به شمار می‌آید. علاوه‌بر این میزان گرمای فرار را در طول زمستان و سرو صدای محیط را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
خاصیت دیوار سبز برای شهروندان
دیوارهای سبز طبیعی می‌توانند ما را شادتر و سازگارتر با محیط کنند، چرا که گیاهان این چنینی، نیاز ذاتی ما را به بودن در اطراف طبیعت تا حدی رفع می‌کنند. آوردن عناصر طبیعی به مکان‌هایی که عموماً طبیعت در آن دیده نمی‌شود، خلق و خوی ما را بالا می‌برد و ما را هوشیارتر و شاداب‌تر میکند. این مفهوم به عنوان بیوفیلی نیز شناخته میشود.
مطالعات همچنین نشان داده اند که طبیعت می‌تواند رفتارهای منفی مانند پرخاشگری و اضطراب را کاهش دهد. علاوه بر این، ارتباط با طبیعت برای کاهش استرس و بهبود خستگی ذهنی یافت شده است. این به دلیل واکنش خودکار بدن ما به دیدن و قرار گرفتن در اطراف عناصر طبیعی است.
همانطور که مسائل مربوط به آلودگی و کیفیت هوا بهتر درک شده و راه حل این معضل شناخته شده است، اثرات گیاهان بر کیفیت هوا نیز مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. اثر تصفیه هوای گیاهان از طریق میکروب‌های ریشه گیاهان حاصل میشود که می‌توانند از مواد شیمیایی به عنوان مواد مغذی استفاده کنند. علاوه بر تاثیرات مستقیم بر سلامت، بهبود کیفیت هوا برای ارتقای هوشیاری و توانایی‌های شناختی افراد ثابت شده است. با این حال، دیوارهای سبز غیرفعال معمولی (یا گیاهان به تنهایی) به اندازه کافی هوا را تصفیه نمی‌کنند تا تفاوت قابل توجهی ایجاد شود. دیوارهای سبز هوشمند و فعال با گردش هوای فعال به این امر دست می‌‌یابند، زیرا دیوار، گیاهان و فناوری پشتیبان همگی برای این منظور طراحی شده اند.
آگاهی از نقشی که اطراف ما در سلامتی و رفاه ما ایفا میکند منجر به انتظارات جدید نسبت به محیط ساخته شده خواهد شد و عنصر کلیدی در بازسازی موفقیت آمیز مکان‌هایی است که ما در آن زیست می‌کنیم.
گیاهان در چه چیزی رشد می کنند؟
گیاهان دیوارهای زنده برای ریشه زدن به محیط رشد نیاز دارند. سپس محیط رشد معمولاً روی یک ساختار (مانند کیسه‌ها، گلدان‌ها یا جعبه‌ها) قرار می‌گیرد که با هم یک سیستم را تشکیل می‌دهند. این ترکیب ها انواع مختلفی دارند و به طور کلی به چهار دسته تقسیم می‌شوند: سیستمهای رسانه‌ای شل، حصیر، ورقه‌ای و ساختاری.
در حالی که سیستمهای محیط رشد شل خاک را در یک قفسه یا کیسه بسته‌بندی می‌کنند (که سپس روی دیوار قرار می‌گیرند)، محیط‌های حصیری همانطور که از نام آن پیداست، سیستمهای حصیری هستند که معمولاً از الیاف نازک نازک یا نمد ساخته می‌شوند. گیاهان مستقیماً روی حصیر ریشه می‌کنند و نیازی به محیط‌های شل (مانند خاک) ندارند.آب رسان‌ها ورقی شبیه به سیستمهای حصیر هستند، اما از ورقه‌های پلی یورتان معدنی طرح دار تشکیل شده‌اند که مقاومت بیشتری نسبت به الیاف یا نمد دارند. آب‌رسان‌ها ساختاری با تشکیل یک بلوک که می‌تواند در اشکال و اندازه‌های مختلف ساخته شود، سیستمهای شل و مات را ترکیب میکند. به عنوان مثال: سبزی را می‌توان در محیط های شل کاشت، در گلدان قرار داد و روی ساختار دیواری با آبیاری داخلی قرار داد.
در سیستمهای رسانه‌ای شل، خاک، سنگ هیدرولیکی، سنگ آتشفشانی و هیدروپونیک روش‌های رایج رشد گیاهان هستند. انتخاب محیط های رشد شل در پنج سال گذشته به شدت رشد کرده است. محیط های رشد سست نیاز به حمایت ساختاری دارند: خاک، سنگ و آب معمولاً در کیسه‌های نمدی یا گلدان‌های پلاستیکی قرار می‌گیرند. تشک‌ها به گیاهان اجازه می‌دهند که مستقیماً در آنها رشد کنند.
محیط رشد مورد استفاده در دیوارهای سبز معمولی معمولاً پشم سنگ یا خاک است. این‌ها سنتی‌ترین مواد مورد استفاده در صنایع گیاهی هستند، زیرا هیدروپونیک به دلیل متغیرهای زیادی که به کیفیت آب مرتبط است، چالش برانگیز در نظر گرفته میشود. اکثر تولید کنندگان دیوار سبز از رسانه‌های رشد استاندارد موجود در بازار استفاده می‌کنند.
محیط رشد در دیوارهای سبز فعال با دیوارهای معمولی متفاوت است. آنها برای دستیابی به جریان هوای کافی و همچنین جوامع میکروبی و سیستمهای آبی پایدار و با عملکرد مناسب به مواد بهینه نیاز دارند. محیط رشد، سیستم ها و ساختارهای حمایت کننده و همچنین گیاهان باید به طور هماهنگ کار کنند. این بدان معنی است که انتخاب رسانه را نمی توان در خلاء و جدا از عوامل دیگر انجام داد.
از چه گیاهانی می توان استفاده کرد؟
می‌توان از انواع مختلفی از پوشش گیاهی استفاده کرد، البته بسته به نوع و هدف دیوار سبز محدودیت‌هایی وجود دارد. گیاهانی که عموماً برای دیوارهای داخلی استفاده می‌شوند مجبور نیستند تغییرات دمایی عمده را تحمل کنند، اگرچه رطوبت همچنان متفاوت است و در صورت عدم توجه ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. با این حال، برخی از تولیدکنندگان به استفاده از گیاهان پلاستیکی تصفیه شده شیمیایی متوسل می‌شوند، که مزایای دیگری (مانند تصفیه هوا) را برای نگهداری آسان تر فدا می‌کنند.
یا حتی در مواردی از دیوارهای سبز خزهای تثبیت شده هم استفاده می‌کنند که نه تنها ویژگی‌هایی مثل عدم نیاز به نگهداری، عدم نیاز به آبیاری، عدم نیاز به نور، نیاز نداشتن به خاک و کود (این ویژگی دیوارهای خزهای باعث جذب نشدن و دور ماندن حشرات میشود)، کاهش دهنده آلودگی صوتی تا ۳۵ ٪ درصد، تصفیه کننده هوا، باعث ایجاد آرامش در افراد، قابل نصب روی هر سطحی مطابق باب میل طراح داخلی مربوطه (سقف، دیوار و …) دارد بلکه جذابیت بیشتری نیز دارد.
برای دیوارهای سبز فعال، فرآیند انتخاب گونه های گیاهی مناسب حتی سخت تر از دیوارهای سبز غیرفعال است. این به دلیل گردش هوای دیوار سبز فعال است که می تواند برای گیاهان بسیار آزاردهنده باشد. بنابراین، گیاهان باید آزمایش شوند تا از زنده ماندن آنها در شرایط دیوار سبز اطمینان حاصل شود.
بهداشت و نگهداری دیوار سبز (دیوار زنده)
دیوارهای سبز برای اینکه سالم باقی بمانند نیاز به نگهداری دارند. مانند همه‌ی گیاهان زنده فضای سبز در دیواره‌ی گیاه نیاز به جایگزینی دوره‌ای دارد تا از دست دادن گیاه جبران شود. علاوه‌بر این آب برای بقای گیاهان حیاتی است. به همین دلیل این دیوارها دارای سیستمهای آبیاری یکپارچه‌ای هستند تا مراقبت از گیاه آسان‌تر باشد. مواد غذایی مورد نیاز گیاه هم معمولا از طریق همین آبیاری تامین میشود.
سیستمهای آبیاری در دیوارهای سبز دو نوع‌اند:
سیستم آبیاری چرخشی
سیستم آبیاری چرخشی آب را از یک مخزن داخلی پمپاژ میکند، آب درون سیستم به گردش در می‌آید و در سراسر آن توزیع میشود. (مخزن آب را می‌توان به صورت دستی پر کرد یا آن را به منبع آب ساختمان متصل کرد). در سیستمهای چرخشی آب اضافه برای استفاده مجدد جمع آوری میشود.
سیستم آبیاری مستقیم
در سیستم آبیاری مستقیم آب از یک منبع خارجی دریافت میشود و اضافات آب به زهکشی فاضلاب فرستاده میشود.
پرسش‌های پرتکرار درمورد دیوار‌سبز
✔ آیا دیوار سبز باعث رطوبت ساختمان میشود؟
اگر نصاب شما فردی حرفهای باشد، جوری نصب میکند که نه تنها باعث رطوبت نشود، بلکه باعث عایق شدن ساختمان نیز شود
✔ آیا دیوار سبز خاصیت عایق صدا برای واحدهای ساختمان دارد؟
بله یکی از ویژگیهای دیوار سبز عایق صدا بودن است.
✔ بین دیوار سبز زنده و دیوار خزهای کدام گزینه بهتری است؟
دیوار خزهای پدیدهای جدیدتر و بهصرفهتر و ماندگارتر از دیوار سبز زنده است پس دیوار خزهای بهتر است.
